Abartıcı. Abat. Abdal. Ablak. Abone. Abus. Acar. Acayip. Aceleci. Acem. Acemi. Acente. Acıdaş. Acıklı. Acılı. Acımasız. Acısız. Acıyıcı. Âciz. Acul. Acuze. Acyocu. Aç. Açan. Açgözlü. Açık. Açıkçı. Açıkgöz. Açıklayıcı. Açıksözlü. Açıkyürekli. Açkıcı. Adaklı. Adaleli. Adaletli. Adaletsiz. Adalı. Adali. Adam. Adamcağız. Adamcık. Adamcıl. Adamsendeci. Adaş. Aday. Adcı. Âdem. Âdemoğlu. Adi. Adil. Adlı. Adliyeci. Adsız. Afacan. Aferist. Afet. Afgan. Afganlı. Afif. Afili. Aforozlu. Afrikalı. Afsuncu. Afsunlu. Afşar. Aftos. Afyonkeş. Afyonlu. Aga. Agâh. Agnostik. Agucuk. Ağa. Ağababa. Ağabey. Ağır. Ağırayak. Ağırbaşlı. Ağırsıklet. Ağıtçı. Ağızlıkçı. Ağızsız. Ağlamaklı. Ağlamalı. Ağlamsı. Ağlayıcı. Ağnamcı. Ağrısız. Ağyar. Ahali. Ahbap. Ahçı. Ahenkli. Ahenksiz. Aheste. Ahfat. Ahı. Ahi. Ahlaf. Ahlakçı. Ahlaklı. Ahlaksız. Ahlat. Ahmak. Ahmakça. Ahnıt. Ahraz. Ahretlik. Ahu. Aile. Ajan. Ak. Akademici. Akağa. Akılcı. Akıllı. Akılsız. Akıncı. Akil. Akliyeci. Akordeoncu. Akortçu. Akraba. Akran. Akrobat. Aksak. Aksakal. Aksesuarcı. Aksırıklı. Aksi. Akşamcı. Aktar. Aktarıcı. Aktif. Aktör. Aktris. Alacaklı. Alakadar. Alakalı. Alakasız. Alaycı. Alaylı. Albay. Albenili. Albino. Alçak. Alçakgönüllü. Alçıcı. Aldağan. Aldatıcı. Aldırmaz. Alelacayip. Alelade. Âlem. Alemci. Alemdar. Alengirli. Alerjik. Alesta. Alevi. Aleyhtar. Algın. Alıcı. Alık. Alımcı. Alımlı. Alımsız. Alıngan. Alışık. Alışkan. Alışkın. Âli. Âlicenap. Alikıran. Alil. Alim. Âlim. Alkışçı. Alkolik. Alkollü. Allahlık. Allahsız. Allak. Allame. Alman. Almancı. Alp. Alşimist. Altes. Altıparmak. Altız. Altmışlık. Alüfte. Âmâ. Amaçlı. Amaçsız. Amade. Amansız. Amatör. Amazon. Ambalajcı. Ambarcı. Amca. Amcazade. Amele. Amelimanda. Ameliyatlı. Amerikalı. Amerikan. Amigo. Amir. Amiral. Amiyane. Amorf. Ampirist. Ana. Anacıl. Anaç. Anadolulu. Anaforcu. Anahtarcı. Analık. Anamalcı. Anarşist. Anasanlı. Anayasacı. Andavallı. Anemik. Angaryacı. Angın. Anglikan. Anglosakson. Angut. Anık. Anketçi. Anlaklı. Anlatıcı. Anlatımcı. Anlayışlı. Anlayışsız. Anne. Anneanne. Anormal. Antidemokratik. Antika. Antikacı. Antipatik. Antlı. Antrenmanlı. Antropolog. Anut. Apak. Apalak. Apaş. Apışak. Apışık. Apiko. Aptal. Aptesli. Aptessiz. Arabacı. Arabalı. Arabozan. Arabozucu. Arabulucu. Aracı. Arakçı. Arap. Araştırıcı. Araştırmacı. Araştırman. Arayıcı. Arda. Ardıl. Ardışık. Argın. Arı. Arıcı. Arık. Ari. Arif. Aristocu. Aristokrat. Aristotelesçi. Arjantinli. Arkadaş. Arkalıksız. Arkasız. Arkeolog. Arlanmaz. Armador. Armatör. Arnavut. Arpacı. Arsız. Arşidük. Artçı. Artist. Arzuhalci. Arzulu. As. Asabi. Asabiyeci. Asalak. Ases. Asesbaşı. Ashap. Asık. Asıl. Asıntı. Asi. Asil. Asilzade. Asistan. Asker. Askıntı. Aslık. Asri. Ast. Astbaşkan. Asteğmen. Astımlı. Astrolog. Astronom. Astronot. Astsubay. Asude. Asyalı. Aşağılık. Aşçı. Aşçıbaşı. Aşı. Aşıcı. Âşık. Aşılı. Aşırı. Aşısız. Aşina. Aşkın. Aşna. Aşüfte. Ata. Atabek. Atabey. Atak. Ataşe. Atatürkçü. Atçı. Ateist. Ateşbaz. Ateşçi. Ateşin. Ateşli. Ateşperest. Atıcı. Atıl. Atılgan. Atılımcı. Atımcı. Atik. Atlet. Atletik. Atlı. Atmasyoncu. Atomcu. Attar. Av. Avadancı. Aval. Avam. Avanak. Avangard. Avantacı. Avantajlı. Avantajsız. Avara. Avare. Avcı. Avrat. Avrupai. Avrupalı. Avşar. Avukat. Avurtlu. Avustralyalı. Avutucu. Ayakçı. Ayakkabıcı. Ayaktakımı. Ayaktaş. Ayal. Âyan. Ayarcı. Ayarsız. Ayartıcı. Aydın. Aydınlatıcı. Aydınlık. Ayı. Ayıboğan. Ayıcı. Ayık. Ayıngacı. Ayıplı. Ayıpsız. Ayırtman. Aykırı. Aylak. Aylakçı. Aylık. Aylıkçı. Aylıklı. Aymaz. Aynacı. Aynasız. Aynaz. Aynı. Ayrancı. Ayrıcalıklı. Ayrıcalıksız. Ayrık. Ayrıksı. Ayrılı. Ayrımlı. Ayrımsız. Ayrışık. Aysar. Ayvaz. Ayyar. Ayyaş. Aza. Azade. Azametli. Azap. Azat. Azatlı. Azatlık. Azerbaycanlı. Azeri. Azgelişmiş. Azgın. Azıklı. Azılı. Azimli. Aziz. Azman. Aznavur.
Türk Dil Kurumunun sözlüğünde, yalnızca a harfi ile başlayan ve bir biçimle insanı tanımlayan ya da niteleyen 447 sözcük saydım. Bunlar yalnızca sıfat ve adlar. İnsanla ilintilendirilebilecek tüm sözcükler değil yani. Buradaki sözcüklerin kimileri nesnel birtakım adlandırmaları, betimlemeleri veriyor olsa da, ya da bir kısmı seyrek olarak kullanılıyorsa da, kalanlar çeşitliliği göstermeye yeter de artar kanımca. Ayrıca kullandığım sözlük de 1983 baskılı; o günden günümüze ne sözcükler türemiştir kim bilir! Sözlükteki yalnızca tek bir harfin içeriğinde, insanı anlatmada kullanılabilecek bu denli sözcüğe gereksinim duyulmuş demek ki.
Şu halde tek bir genelleme ile “insan şudur”, ya da “budur” demek ne ölçüde isabetlidir. Veyahut da denebilir ki, “şöyle olmalıdır, böyle olmalıdır”a dair öteden beri ortaya konmuş ahkâm pek işe yaramıyor olmalı ki böylesine çeşitlilik söz konusu. Belki de bunun ışığında, biraz düşününce, insana dair bakış açımızı ciddi biçimde gözden geçirmeye gereksinim varmış diyebiliriz. Sürekli yapılagelen sınırlamalar, belirgin kalıplara dökme çabaları yeterli olamıyor anlaşılan. Sayıyla ifadesi olanaksız ısrara rağmen sonuç ortada! Evet, bu konuya ilerde, bir başka değinmemde yer vermeyi planlıyorum.
Yalnız şimdilik şu kadarını söyleyebilirim. Sorunun temelinde yatan başlıca faktörler arasında dünyanın mutlak ve tek gerçeklik olduğuna dair algımızın, bunun böyle olmadığını dilleriyle söyleyen, hatta öyle olmadığına inanmak için belki gerçekten çaba gösteren pek çoklarımızın da maalesef paylaştığı bu zihinsel çıkmazımızın, kötürümümüzün bulunduğunu düşünüyorum. Oysa ne güzel de söylenmiş (bu dizeler Ayla Aydemir’in “Sol Yanım Acıyor Anne” adlı kitabında yer alıyor; sosyal medyanın bu şiiri mütemadiyen Cahit Zarifoğlu’na atfetme işi günümüzdeki bilgi kirliliğinin yaygınlaşması ve yerleşikleşmesi bağlamında Jeff Orlowski-Yang’ın “Sosyal Dilemma”sına katkı niteliğinde; ayrıca şiirin imlası da şairesine aittir!):
Burası dünya!
Ne çok kıymetlendirdik.
Oysa bir tarla idi
Ekip biçip gidecektik
İnsan
